De Veluwsche Stoomtrein Maatschappij (VSM) is een stoomtreinmaatschappij die een toeris-tische treindienst exploiteert op de spoorlijn Dieren - Apeldoorn op de Veluwe in de Neder-landse provincie Gelderland.

De stoomtreinritten zijn populair bij toeristen en daarom rijdt de VSM van begin april tot eind oktober iedere zondag. In de zomer zelfs zeven weken lang zes dagen per week en rijdt de stoomtrein drie dagen per week door naar Dieren.

Geschiedenis

De VSM is een vrijwilligersorganisatie en is opgericht in 1975. In het jaar daarvoor vatten enkele personen uit het lokale toeristische bedrijfsleven het plan op een nieuwe toeristische attractie op te richten in de vorm van een stoomtreindienst. De NS gaf toestemming om op de goederenspoorlijn tussen Apeldoorn en Dieren te rijden.[1]

Treindienst

De VSM doet in de normale (groene) dienstregeling de stations Apeldoorn, Beekbergen, halte Immenbergweg, Loenen en Eerbeek aan. Op de terugweg vanuit Eerbeek hebben de reizigers in Beekbergen 40 minuten de tijd om het Museumstoomdepot van de VSM te bezoeken. Daarna rijdt de trein nog op en neer naar Apeldoorn. In de zomer rijdt de stoomtrein zeven weken lang, zes dagen per week. Drie dagen per week rijdt de stoomtrein tijdens de (blauwe) dienstregeling twee keer per dag door naar Dieren, met daar aansluiting op een salonboot die over de IJssel naar Zutphen vaart.

Terug naar Toen

Jaarlijks wordt in het eerste volle weekend van september het stoomtreinfestival 'Terug naar Toen' georganiseerd, waarbij alle bedrijfsvaardige locs en rijtuigen worden ingezet. De afgelopen jaren zijn tijdens het festival meer dan 10 stoomlocomotieven actief. Op de stations van Beekbergen en Loenen zijn tal van attracties en bezienswaardigheden te vinden zoals oude voertuigen, stoomwalsen, modelbanen e.d.

Hoogtepunt was een aantal jaar de laatste rit op zaterdagavond van Apeldoorn naar Beek-bergen, met een trein getrokken door alle bedrijfsvaardige stoomlocomotieven. In 2005 en 2006 bestond deze trein uit 10 locomotieven, de Oostenrijkertrein en de Blokkendozentrein. In verband met de te grote publieke belangstelling is er in 2007 om veiligheidsredenen met deze traditie gebroken.

Werkplaatsen

• In Beekbergen (ligt in de bebouwde kom van het dorp Lieren), bevindt zich aan de Dorp-straat een werkplaats voor regulair onderhoud aan het rollend materieel zoals locomo-tieven en rijtuigen die op rijdagen worden gebruikt worden hier gestald.
• In Apeldoorn bevindt zich aan de Rijnstraat/Kanaal Zuid een werkplaats voor groot onder-houd en restauratiewerkzaamheden. Deze werkplaats is niet voor publiek toegankelijk.

Materieel

De VSM startte de treindienst op 14 juli 1975 met de kort daarvoor verworven stoomlocomotief 094 055, afkomstig van de Deutsche Bundesbahn. Wegens de slechte staat waarin deze verkeerde, werd deze al in 1976 afgevoerd en vervangen door o.a. de locs 23 076 en 80 036. In de volgende jaren werd de collectie stoomlocomotieven verder uitgebreid. De VSM beschikt in 2023 over 17 stoomlocomotieven en 23 diesellocomotieven.[2] Voorts zijn er 33 spoorwegrijtuigen en vele goederenwagens.

Locomotieven

De meeste stoomlocomotieven zijn afkomstig uit Duitsland, van de Deutsche Bundesbahn en de Deutsche Reichsbahn. Ook zijn er twee locs uit Polen en één uit Oostenrijk.

De VSM beschikt over stoomlocomotieven van de Duitse Baureihen 23, 41, 44, 50, 52, 52.80, 64, 65, 80 en de Poolse TKp 23 en TKp 5353. De meeste zijn gebouwd in de jaren veertig en vijftig. De oudste locomotief in het bezit van de VSM is de 80 036 uit 1929. Deze is sinds 1976 aanwezig.

De VSM bezit een grote en brede collectie Nederlandse diesellocomotieven uit de jaren vijftig. De diesellocomotieven zijn afkomstig van de Nederlandse Spoorwegen. Er zijn locomotoren (NS 200), rangeerlocs (NS 500) en lijndiesellocs (NS 2200 en Diesellocs NS 2400/2500). Van de serie 2400 bezit de VSM de unieke 2530 met lagere motorhuiven en een hogere cabine. Hierdoor heeft de machinist een aanmerkelijk beter uitzicht dan bij de rest van de serie. De 2530 was oorspronkelijk lila geschilderd, en reed tot augustus 2019 bij de VSM in de bruine kleur die zij in de jaren zestig had. Sinds september 2019 rijdt de 2530 weer in de oorspronke-lijke lila kleur.

Sinds mei 2018 beschikt de VSM ook over een ex-Amerikaanse dieselloc NS 2000, een type dat uit Nederland was verdwenen, maar waarvan een soortgenoot uit de Verenigde Staten is gehaald.

Naast de Nederlandse diesellocomotieven bezit de VSM een Oost-Duitse locomotor van het type Köf, die echter niet bedrijfsvaardig is en waarschijnlijk gesloopt is.

Rijtuigen

De VSM beschikt over een grote collectie rijtuigen. In de stoomtreindienst worden met name de 'Oostenrijkers' ingezet. Deze tweeassige rijtuigen zijn in de jaren vijftig door de Öster-reichische Bundesbahnen gebouwd op oude onderstellen. Met hun open balkons zijn ze bij het publiek populair.

Aan Nederlands materieel heeft de VSM zes rijtuigen van het type 'Blokkendoos' (Mat. '24), rijtuigen uit de jaren twintig die oorspronkelijk in elektrische treinen reden. Hieronder is ook de B 8501: een van de rijtuigen uit het prototype Blokkendoos-treinstel uit 1924. Er zijn ook 10 rijtuigen van het type 'bolkop', waaronder de ABC 7301, het oudste en laatste vooroorlogse rijtuig van dit type, drie rijtuigen Plan D en zes Plan K.

Naast deze rijtuigen beschikt de VSM over de 'blauwe trein', een luxe trein samengesteld uit restauratierijtuigen van de Compagnie Internationale des Wagons-Lits en van Oost-Duitse oorsprong. Deze trein wordt met name gebruikt voor gezelschapsritten en sinds 2009 ook voor brunch- en dinerritten op feestdagen.

Behalve de bedrijfsvaardige rijtuigen heeft de VSM een slaaprijtuig, dat tijdens meerdaagse ritten op het hoofdspoornet door VSM-vrijwilligers gebruikt wordt, en een aantal niet-bedrijfs-vaardige Oost-Duitse rijtuigen.

Trivia

Tijdens de intocht van Sinterklaas van 2019 in Apeldoorn verving de VSM de Pakjesboot 12 omdat het kanaal van Apeldoorn te smal was voor de boot. Bovendien kreeg Sinterklaas dat jaar een nieuw paard dat bang was voor water. Sinterklaas maakte daarom dat jaar gebruik van de trein in plaats van de stoomboot. De trein werd getrokken door stoomlocomotief 23 071 uit 1956.

Zie ook

• Lijst van toeristische spoorwegen en museumlijnen in Nederland - nl.wikipedia.org

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Externe links/verwijzingen

• Veluwsche Stoomtrein Maatschappij - stoomtrein.org
• Railmusea in Nederland - railmusea.nl
• Nederlandse Museummaterieel Database - nmld.locaalspoor.nl
• Veluwsche Stoomtrein Maatschappij - nl.wikipedia.org
• Category: VSM - uit Wikimedia Commons

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Bronnen, noten en/of referenties

Geraadpleegde bron: nl.wikipedia.org/wiki/Veluwsche_Stoomtrein_Maatschappij - 24-07-2023